EN 1109 Standardı ile Düşük Sıcaklık Dayanımının Ölçümü

Su yalıtımında kullanılan bitümlü membranlar, farklı iklim koşullarında uzun yıllar boyunca dayanıklılığını korumalıdır. Soğuk iklimlerde membran malzemelerinin çatlaması, bükülme sırasında kırılması veya esnekliğini kaybetmesi ciddi yalıtım sorunlarına yol açabilir. Membran soğukta bükülme testi, bu malzemelerin düşük sıcaklıkta esnekliklerini ve çatlama dayanımlarını belirlemek için uygulanan standart bir yöntemdir. Test sayesinde, ürünün hangi minimum sıcaklığa kadar güvenle kullanılabileceği tespit edilir.

EN 1109 / BS EN 1109 / TS EN 1109 Standardı

EN 1109, “Flexible sheets for waterproofing – Bitumen sheets for roof waterproofing – Determination of flexibility at low temperature” başlığıyla bilinen, esnek su yalıtım levhalarının düşük sıcaklık esnekliklerini belirleyen Avrupa standardıdır.

  • BS EN 1109: İngiltere’de kullanılan, Avrupa standardının İngiliz Standardı olarak kabul edilmiş versiyonudur.

  • TS EN 1109: Türkiye’de geçerli olan, Türk Standardları Enstitüsü (TSE) tarafından yayımlanmış uyumlu versiyondur.

Bu standart, numunelerin belirli düşük sıcaklıklarda bükülmesi sırasında meydana gelen çatlama ve kırılma davranışlarını inceler. Böylece ürünün iklim şartlarına uygunluğu objektif olarak değerlendirilebilir.

Testin Tanımı

Membran soğukta bükülme testi, malzemenin düşük sıcaklıklarda esnekliğini koruyup korumadığını anlamak için tasarlanmıştır.
Testin prensibi şu şekilde özetlenebilir:

  1. Numune belirlenen düşük sıcaklığa kadar soğutulur.

  2. Sabit bir hızla ve belirli bir çapta çubuk etrafında bükülür.

  3. Bükülme sırasında çatlama olup olmadığı gözlemlenir.

  4. Çatlama gözlenmeyen en düşük sıcaklık değeri minimum bükülme sıcaklığı olarak raporlanır.

Kullanılan Ekipmanlar

  • Soğutma odası veya soğutma banyosu: Numuneyi belirli düşük sıcaklıklara getirmek için.

  • Bükme cihazı: Standartta belirtilen çaplarda çubuklar içerir.

  • Termometre: Numune sıcaklığını hassas şekilde ölçmek için.

  • Kronometre: Bekletme sürelerinin standartta belirtilen süreye uygun olmasını sağlamak için.

Test Prosedürü

  1. Numune Hazırlığı
    Bitümlü membran, testten önce belirli ölçülerde kesilir. Numune, üretim yönüne paralel veya dik kesilebilir.

  2. Soğutma
    Numune, standartta belirtilen sıcaklıkta en az 1 saat bekletilir.

  3. Bükme İşlemi
    Soğutulmuş numune, belirtilen çapta çubuk etrafında sabit hızla bükülür.

  4. Gözlem
    Bükülme sonrasında numune üzerinde çatlak, yırtılma veya kırılma olup olmadığı kontrol edilir.

  5. Sonuç Değerlendirme
    Çatlama görülmeyen en düşük sıcaklık değeri, malzemenin minimum bükülme sıcaklığı olarak kabul edilir.

Sonuçların Değerlendirilmesi

  • Başarılı Numune: Çatlama veya kırılma gözlenmemesi.

  • Başarısız Numune: Çatlakların oluşması, malzemenin yapısal bütünlüğünü kaybetmesi.
    Test raporlarında şu bilgiler yer almalıdır:

  • Numunenin tanımı ve özellikleri

  • Test sıcaklığı

  • Bükülme çubuğu çapı

  • Sonuçlar ve gözlemler

  • Test tarihi ve laboratuvar bilgileri

Kullanım Alanları ve Önemi

Membran soğukta bükülme testi şu alanlarda kritik öneme sahiptir:

  • Çatı kaplama sistemleri

  • Yer altı su yalıtım uygulamaları

  • Köprü ve viyadük kaplamaları

  • Soğuk iklimlerde yol kaplama malzemeleri

Bu test, özellikle soğuk bölgelerde malzeme seçimi sırasında büyük önem taşır. Standartlara uygun olmayan bir membran, düşük sıcaklıklarda kırılma ve çatlama riski taşıdığı için ciddi yapısal sorunlara yol açabilir.

Avantajlar ve Sınırlamalar

Avantajlar

  • Gerçek saha koşullarına yakın bir simülasyon sağlar.

  • Kalite kontrol ve sertifikasyon süreçlerinde güvenilir bir kriterdir.

  • Ürün karşılaştırmalarında objektif sonuçlar sunar.

Sınırlamalar

  • Tek başına malzemenin tüm performansını belirlemez.

  • Uzun süreli yaşlanma etkilerini yansıtmaz.

  • Diğer mekanik ve kimyasal testlerle birlikte değerlendirilmelidir.

Sonuç

Membran soğukta bükülme testi, bitümlü membranların düşük sıcaklıkta esnekliğini ve dayanıklılığını belirlemede kritik bir ölçüm yöntemidir. EN 1109 standardına uygun olarak yapılan bu test, malzemelerin iklim koşullarına uygunluğunu belgeleyerek hem yerel hem uluslararası pazarda güvenilirlik sağlar. Özellikle soğuk iklimlerde yapılan projelerde, bu testten başarılı çıkan membranların kullanılması uzun vadeli performans açısından büyük avantaj sunar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Membran soğukta bükülme testi hangi malzemelerde uygulanır?
Genellikle bitümlü su yalıtım membranlarında, çatı kaplama ve yalıtım levhalarında uygulanır.

2. EN 1109 standardına göre test hangi sıcaklıklarda yapılır?
Standartta belirlenen sıcaklık aralıkları -5°C ile -30°C arasında değişebilir.

3. Testin başarısız sayılması için hangi durumlar gözlenir?
Bükme sırasında çatlak, kırık veya malzeme yüzeyinde deformasyon oluşması başarısızlık olarak değerlendirilir.

4. Bu test hangi sektörlerde zorunludur?
İnşaat, altyapı, çatı kaplama ve su yalıtım sektörlerinde yaygın olarak uygulanır.

5. Testin süresi ne kadardır?
Numune hazırlığı ve soğutma süresi dahil genellikle 1-2 saat arasında tamamlanır.